Zapraszam na kolejne Spotkanie Wtorkowe, 20 kwietnia będziemy mieli okazję wysłuchać dr hab. Jana Pisulińskiego, historyka, Profesora Uniwersytetu Rzeszowskiego. Nasz gość specjalizuje się w historii najnowszej, a w kręgu jego zainteresowań są m.in. relacje polsko-ukraińskie w XX w. Temat spotkania – Powojenne przesiedlenia Bojków i Łemków z Karpat – prelegent  przybliża nam swoimi słowami w ten sposób:

„W prelekcji przedstawię oba przesiedlenia: pierwsze na Ukrainę Sowiecką oraz następne resztek ludności łemkowskiej i bojkowskiej w ramach akcji „Wisła”. To one spowodowały, że do dzisiaj tereny te są znacznie mniej zaludnione niż zachodnia część polskich Karpat.

Pierwsze z nich, rozpoczęte w październiku 1944 r., w założeniach było dobrowolne. Zasadę utrzymywano tylko w pierwszych miesiącach akcji, tj. do końca lata 1945 r. Wyjaśnię Wam, dlaczego wówczas wyjechała większość społeczności łemkowskiej (60-70% spośród ponad stutysięcznej społeczności), ale niewielu Bojków. Komunistyczne władze zdecydowały, by pozostałych wysiedlić przymusowo przy pomocy wojska. Do dzisiaj mało znana jest ta brutalna akcja, w trakcie której żołnierze torturowali sprzeciwiających się wyjazdowi i strzelali do próbujących uciekać. W swoim wystąpieniu opowiem, dlaczego kilkukrotne próby przymusowej wywózki z zachodniej części Łemkowszczyzny zakończył się fiaskiem i dlaczego mimo wysiłków nie wysiedlono całej ludności zaliczanej do narodowości ukraińskiej. Powiem też, na jakie tereny Ukrainy trafili Bojkowie i Łemkowie i jaki był jej dalszy los. Dalej zamierzam przedstawić, dlaczego po okresie względnego spokoju od jesieni 1946 r. do wiosny 1947 r. decyzją komunistycznych władz Polski rozpoczęto operację likwidacji zbrojnego podziemia ukraińskiego nazwaną akcją „Wisła”, w ramach której przeprowadzono przymusowe przesiedlenie pozostałych Bojków i Łemków, tym razem na poniemieckie tereny na północy i zachodzie Polski. W swoim wystąpieniu powiem, dlaczego uważam, że akcja Wisła rozpoczęła się 20 a nie 28 kwietnia, jak podają dotychczasowe opracowania. Ogółem deportowano 30 tys. Łemków i praktycznie wszystkich z kilkunastu  tysięcy pozostałych Bojków. Chciałbym też przedstawić, gdzie trafili wysiedleni i co się stało z oddziałami UPA z Bieszczad i Beskidów, wreszcie o działaniach władz mających na celu zatarcie śladów po pierwotnej ludności, która trwała praktycznie do końca PRL-u.

Spotkanie (za pośrednictwem Skype) rozpoczniemy 20 kwietnia o godz. 18:00. Link umożliwiający uczestnictwo w prelekcji udostępnię za pośrednictwem naszej grupy SKPB P&S na fb oraz przez nasze forum.